Categorie: Nieuws

Jesus The Messiah of Israël? – Messianic Judaism and Christian Theology in Conversation – Een boek waar lang naar is uitgekeken

Onlangs verscheen dan eindelijk de Engelstalige uitgave met al de lezingen die in Juli 2022 in Wenen zijn gegeven door een heel scala van in totaal maar liefst 27 christelijke en messiaans-joodse theologen. De lezingen werden gegeven tijdens een indrukwekkend driedaags symposium aan de Universiteit van Wenen. Kardinaal Christoph Schönborn, tevens aartsbisschop van Wenen, was beschermheer van het symposium. De titel van het symposium luidde ‘Jesus – also the Messiah for Israël? – Messianic Jewish Movement and Christianity in Dialogue’. Hierboven noemde ik zo even een aantal postsupersessionist theologen die de afgelopen decennia naam hebben gemaakt. In deze 406 pagina’s tellende uitgave komt u verschillende van hen tegen. Het is een zeer rijke, en verrijkende uitgave geworden. Het symposium, en daarmee ook dit boek, mag zonder meer uniek worden genoemd. Voor het eerst in bijna 2000 jaar gingen christelijke en messiaans-joodse theologen diepgaand met elkaar in gesprek over de theologische betekenis van de terugkeer van het messiaans jodendom. En over de betekenis van die terugkeer na pakweg 1800 voor de christelijke kerk. Nooit eerder in de lange geschiedenis van de kerk was het belang en de plaats van het messiaans jodendom onderwerp van een officieel symposium. Een symposium waar zowel de kerk als een gerespecteerde universiteit nauw bij betrokken waren. Het is een van de tekenen dat de theologische inbreng van het messiaans jodendom door steeds meer christelijke theologen heel serieus genomen wordt. Wat dit betreft leven we in bijzondere tijden. Mark Kinzer verzorgde in Wenen als enige twee lezingen. Hij is tevens een van de editors van deze bijzondere uitgave. We bevelen dit boek uiteraard bij u aan.


Vriendschapsband Jules Isaac Stichting en Yachad BeYeshua nu officieel

Sinds de oprichting van YachadBeYeshua (‘Een in Jezus’) in december 2019 was het al mijn verlangen dat onze stichting een officiële vriendschapsband met deze bijzondere organisatie aan zou kunnen gaan. We hielden verschillende malen een collecte voor hen op onze studiedagen. Yachad BeYeshua is een wereldwijde community van joden uit allerlei verschillende kerken en denominaties en messiaans-joodse synagoges die Jezus als Messias belijden. Ze weten zich verbonden met zowel de Kerk als met hun volk Israël. We zijn uitgesproken positief over waar Yachad BeYeshua voor staat en hoe ze opereren. Na vijf jaar pionieren zijn ze er nu aan toe om ook officiële samenwerkings- en vriendschapsbanden aan te gaan met niet-joodse christelijke organisaties waar ze verwantschap mee ervaren. Mark Kinzer die een van de oprichters is van Yachad BesYeshua wist van ons verlangen naar zo’n partnerschap. Vorig jaar november tijdens hun conferentie in Vilnius, Litouwen, vroeg ik hem er nog naar. Ik moest nog even geduld hebben, zei hij toen. Maar nu is het dan zo ver. In september ontvingen we een email van Mark Kinzer waarin het volgende stond: “Given the strong support the Jules Isaac Foundation has shown for us over the years, you are one of the first groups we would like to invite to become a Yachad BeYeshua Organizational Friend.“ Intussen is het convenant getekend en hebben we de status van ‘Organizational Friend’, ‘Bevriende Organisatie’. De samenwerking bestaat uit het steunen van elkaars bedieningen door voor elkaar te bidden en het actief onderhouden van positieve relaties tussen de leidinggevenden in beide organisaties. Wanneer van toepassing wordt er nieuws met elkaar uitgewisseld over nieuwe initiatieven en programma’s. Beide organisaties eren en respecteren elkaars onafhankelijkheid, onafhankelijkheid en eigen identiteit. We zijn ongelooflijk blij met deze band die er al was, maar die nu ook officieel is vastgelegd. Dat maakt de band nog hechter. We hopen ook de komende jaren echt iets voor Yachad BeYeshua te kunnen betekenen. We weten hoe eenzaam joden die Jezus belijden zich vaak kunnen voelen: niet begrepen in de joodse wereld en niet begrepen in de christelijke wereld. Daarom is deze officiële vriendschapsband zo van betekenis. We hopen het waar te maken.


Geen enkele theologische rechtvaardiging voor de staat Israël?

Studiedag 14 november is urgenter dan ooit.

Onlangs verscheen een nieuw boek van de theoloog Hans van Oort dat intussen de nodige aandacht heeft getrokken. Het boek heeft de nogal pretentieus klinkende titel ‘Israël? Wat Jezus, apostelen en evangelieschrijvers werkelijk zeggen’. Hans van Oort (1949) is tegenwoordig hoogleraar ‘Origins of Christianity’ aan de Universiteit van Pretoria. Voorheen was hij verbonden aan de Universiteit Utrecht en de Radboud Universiteit Nijmegen. Van Oort is ook lid van diverse internationale organisaties en academies van wetenschappen en was in 1998-1999 Visiting Professor in Oxford, Londen en Warwick in dienst van de British Academy. Hij staat met name bekend om zijn vele boeken over de kerkvader Augustinus. Ik bedoel maar: niet de eerste de beste. En daar begint mijn verbijstering. Want wat beweert deze knappe hoogleraar theologie met een indrukwekkende staat van dienst zoal in zijn recent bij Amsterdam University Press uitgegeven boek? Kern van zijn betoog is dat er geen enkele theologische grond en rechtvaardiging zou bestaan voor de staat Israël. Hij heeft een groot probleem met christenen die op grond van de Bijbel achter de staat Israël staan. Ik citeer uit een interview met van Oort in dagblad Trouw van 9 oktober: “Wat ik nog niet eerder had gedaan, was het hele Nieuwe Testament grondig doorwerken, in het Grieks.” Daarbij lette hij vooral op wat erin stond over een te verwachten Joodse staat. Zijn conclusie: als je die geschriften goed leest en geen teksten uit hun verband rukt, dan blijft er geen spaan heel van het idee dat je als christen achter de staat Israël zou moeten staan. Integendeel.” (…) Wie bij het huidige Israël warme gevoelens heeft omdat het ‘Gods oogappel’ is, krijgt van Van Oort een koude douche. Van Oort: “Israël’ is een verwarrend begrip, omdat je er wel zes betekenissen aan kunt toekennen. Christelijk gesproken is ‘Israël’ de naam voor de nieuwe messiaanse gemeenschap van alle mensen die het geloof van en in Jezus delen. Dat zijn Joden en niet-Joden die samen de kerk vormen.” (…) Oud-PKN-voorman René de Reuver zei bij Van Oorts boekpresentatie dat het pleidooi om de band met de staat Israël door te snijden, riekt naar ‘vervangingstheologie’. Alsof de kerk de plaats inneemt van het oude Joodse volk. Dat heeft in de geschiedenis van het christelijk antisemitisme een nare rol gespeeld. Van Oort reageert geprikkeld. “Ik bepleit geen vervangingstheologie, ik geef weer wat Paulus en al die andere auteurs van het Nieuwe Testament vonden.” Tot zover het interview in Trouw. Maar natuurlijk is wat Hans van Oort beweert wel degelijk vervangingstheologie. Het vervangingsdenken kent verschillende gedaanten. Dit is er een van.

Wat moeten we hier nu van denken ? Laat ik kort zijn. Ik vind het ronduit verbijsterend dat iemand met zoveel theologische kennis met zo’n stelligheid tot dergelijke uiterst aanvechtbare conclusies komt. Ik kan zo een rij gerenommeerde theologen opnoemen die geen spaan heel zouden laten van wat van Oort hier beweert. Kennelijk is van Oort volslagen onbekend met de relatief nieuwe school van gerenommeerde protestante, rooms-katholieke en joodse postsupersessionist theologen die vooral, maar zeker niet alleen, in de Verenigde Staten en Duitsland te vinden zijn. Ik noem slechts een paar namen, er zijn er veel meer: Matthew Levering, Gavin D’Costa, Thomas en Ursula Schumacher, Mark Kinzer, Matthew Tapie, Bruce Marshall, Jennifer Rosner, Mark Nanos, Amy – Jill Levine en in ons land Henk Bakker en Michael Mulder. Onbegrijpelijk dat iemand met zo’n staat van dienst blijkbaar geheel onbekend is met een van de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in de theologie over kerk en Israël.

Dit boek van van Oort maakt eens te meer duidelijk hoe hardnekkig het vervangingsdenken nog steeds is. Het laat weer eens zien dat de studiedag die we 14 november hopen te houden geen overbodige luxe is. Deze studiedag zal helemaal in het teken staan van de prangende vraag hoe het vervangingsdenken juist op het grondvlak van de kerk overwonnen kan gaan worden. Wat is daar voor nodig? Wat zou daarin kunnen helpen? Hoe kan je als ‘gewone christen’ de bijbel leren lezen zonder dat het vervangingsdenken een rol speelt? En hoe kan je preken zonder dat vervangingsdenken in de weg zit? Is dat iets ingewikkelds waar per definitie veel theologie bij komt kijken? Of zou dat ook makkelijker kunnen? Ik vind dat allemaal heel spannende vragen. Vrijdag 14 november gaat het naar ik hoop een stuk duidelijker worden. Natuurlijk kunt u zich nog voor deze studiedag opgeven. Opgave kan nog tot 10 november.


Een forse versterking van ons bestuur

Het afgelopen jaar hebben we veel gebeden om gemotiveerde getalenteerde nieuwe bestuursleden voor onze stichting. Ons kleine bestuur van vier leden begon sinds enige tijd tegen zijn grenzen aan te lopen. Zelf ben ik intussen 74 en ja, dat ga je merken, of je wil of niet. Om het werk van de Jules Isaac Stichting ook de komende jaren te kunnen voortzetten is versterking van het bestuur echt een noodzaak. Onze gebeden lijken intussen te zijn verhoord. Het afgelopen half jaar hebben we drie gemotiveerde mensen met veel kennis van zaken bereid gevonden om toe te treden tot ons bestuur. We zijn daar ongelooflijk blij mee en heel erg dankbaar voor. God heeft boven verwachting voorzien. Laat me de drie kort aan u voorstellen. Op onze website zullen ze binnenkort nog wat meer over zichzelf vertellen.

Jan van Herk bezoekt samen met zijn vrouw al sinds 2016 steevast onze studiedagen. Dit voorjaar ontdekten we dat we dicht bij elkaar wonen en leerden we elkaar ook persoonlijk kennen. Jan en zijn vrouw zijn al jaren betrokken bij Israël, bovendien bleken ze beide zeer belezen te zijn. Van het een kwam het ander en op een gegeven (letterlijk) moment heb ik Jan gevraagd te overwegen om deel uit gaan maken van het bestuur. Een dag later liet hij me weten dat graag te doen.

Ons tweede nieuwe bestuurslid is Ruben van der Slik. Ruben is voorzitter van het bestuur van de messiaans-joodse gemeenschap Ahavat Olam, waar drie messiaans-joodse synagogen in Nederland bij aangesloten zijn. Ook is hij voorganger en voorzanger (chazan) in de messiaans-joodse synagoge in Alblasserdam. Ruben studeert theologie aan het Messianic Jewish Theological Institute (MJTI). Hij is een van de sprekers op de komende studiedag. Ruben is als messiaanse Jood ook echt bewogen met de Kerk. Zijn diepe verlangen dat de kerken steeds meer afscheid gaan nemen van het vervangingsdenken sluit haarfijn aan bij de missie van de JIS. Recent verscheen het door Ruben geschreven boek ‘Herstel van het Messiaans Jodendom: Terug naar de Joodse Messias’. Het is een inspirerend boek voor iedereen die verlangt naar een dieper begrip van de Joodse wortels van het geloof. Het boek is verkrijgbaar bij Bruna.nl en bij Bol.com. We vinden het heel bijzonder dat we met Ruben van der Slik nu ook een messiaans-joodse broeder in ons bestuur hebben.

Ons derde nieuwe bestuurslid is Jerry Thuis. Ik heb Jerry leren kennen tijdens het symposium met Mark Kinzer 17 januari. Hij vertelde me toen dat hij zijn Master thesis ter afronding van zijn theologie studie wilde gaan doen over de theologie van Mark Kinzer. Een dag later heeft hij Mark Kinzer ook persoonlijk bij mij thuis kunnen ontmoeten. Intussen is de thesis geschreven en heeft Jerry zijn Masterstudie theologie aan de Vrije Universiteit met succes afgerond. U kunt Jerry’s thesis downloaden op onze website. (Download de Engelstalige versie of download de Nederlandstalige versie). Jerry is een aantal jaren parttime voorganger geweest in een evangelische gemeente en ook al jaren werkzaam als leraar aardrijkskunde aan een middelbare school. Hij is zeer gemotiveerd om zich in te gaan zetten voor de Jules Isaac Stichting. Het is bijzonder dat we nu een bestuurslid in ons midden hebben die nota bene is afgestudeerd op de theologie van Mark Kinzer. Op de studiedag 14 november zal Jerry Thuis de forum discussie leiden.


Over onze studiedag op vrijdag 14 november 2025

Hoe zouden nieuwe inzichten rond Kerk en Israël zoals die van Mark Kinzer beter kunnen landen, zowel bij de geïnteresseerde christen als bij voorgangers en predikanten? Hoe zou de vertaalslag van theologisch jargon naar gemakkelijk te vatten taal gemaakt kunnen worden? Hoe leren we het Nieuwe Testament zo te lezen dat het vervangingsdenken niet langer in de weg zit bij het juist verstaan van de Schrift? Dit soort vragen hoorden we verschillende malen op de studiedag en tijdens het symposium met Mark Kinzer in januari dit jaar. Op onze eerstvolgende studiedag op 14 november hopen we met antwoorden te komen op deze zeer begrijpelijke vragen.
Want helaas is het op veel plekken eerder regel dan uitzondering dat op zondagmorgen gepreekt wordt alsof het Joodse volk geen rol van betekenis meer speelt in Gods plan met deze wereld. Alsof die rol sinds Jezus nu exclusief aan de kerk is toebedeeld. Te vaak en te gemakkelijk blijft de unieke plek van het volk Israël zo onbenoemd, wordt er stilzwijgend aan voorbij gegaan. Wonderlijk eigenlijk. Want gaat het grootste deel van de Bijbel niet juist over Israël?

Mark Kinzer schetst in zijn boeken een heel ander beeld. Daar komt de kerk uit de volken tevoorschijn als een uitgebreid Israël. Een uitspraak die gemakkelijk provocerend kan overkomen. Maar er valt zeker iets voor te zeggen. De kerk is als gemeenschap immers geënt op de edele olijf Israël. Natuurlijk heeft Kinzer hier Romeinen 11 in gedachten. Gelovigen uit de volken zijn door Jezus opgenomen in het nieuwe verbond. Niet in de plaats ván Israël, maar náást, in verbondenheid mét Israël. Bij Kinzer vormen Kerk en Israël samen het volk van God. Alles te danken aan de Joodse Messias, Jezus van Nazareth, Zoon van God, de opgestane. Hij is degene die Kerk en Israël verbindt. Dat is een heel ander verhaal.
Aan Kinzers kijk op Israël en de kerk ligt een theologische doordenking van jaren ten grondslag. Datzelfde geldt voor alle theologen die sinds W.O.II veel aandacht hebben gegeven aan het overwinnen van het vervangingsdenken. Ze zijn bepaald niet over één nacht ijs gegaan. Er komt veel kijken bij het formuleren van een nieuwe theologie die bijbelse antwoorden geeft op de vraag wat er voor het dominante oude denken in de plaats moet komen. Bedenk dat de idee dat de kerk de plaats van Israël heeft ingenomen zo’n 1800 jaar lang door heel het christendom is aangehangen. Het is nogal een omslag om als kerk na pakweg 1800 jaar afstand te nemen van die gedachte. Logisch dat het veel studie en tijd kost om tot een bijbels verantwoord nieuw denken over kerk en Israël te komen. Mark Kinzer heeft er sinds 2005 vijf boeken aan gewijd. Het is weinigen gegeven zich dat allemaal eigen te maken. De gemiddelde kerkganger is nu eenmaal geen theoloog. En dat hoeft gelukkig ook niet.

Maar zitten we zo langzamerhand niet dringend verlegen om een vertaling van belangrijke nieuwe theologische inzichten naar gemakkelijk te vatten begrijpelijke taal en begrippen? Gereedschap waarmee ook de niet theologisch geschoolde bijbellezer met dit nieuwe denken uit de voeten kan. Een paar eenvoudig eigen te maken inzichten die je kunnen behoeden voor uitglijders richting vervangingsdenken. Inzichten die helpen om je Bijbel, en met name het Nieuwe Testament niet ‘Israëlloos’ te lezen. Gereedschap dat ook een drukbezette voorganger kan helpen om Israël niet te vergeten als hij of zij het op zondagmorgen over Jezus heeft. We denken dat met dergelijk ‘gereedschap’ niet alleen de ‘gewone’ christen, maar ook heel wat predikanten en voorgangers gebaat zouden zijn. Volgens ons kunnen we domweg niet zonder, willen we als gemeente van Christus het vervangingsdenken ooit werkelijk achter ons kunnen laten.

Jeroen Bol deed tijdens de studiedag op 16 januari al een paar uitdagende voorstellen in deze richting in het slot van zijn lezing ‘Waarom de kerk niet langer zonder dit messiaans-joods perspectief kan’. Maar er kunnen ongetwijfeld ook andere stappen gezet worden. Hier ligt nog een grote uitdaging. We zijn dan ook blij dat we drie sprekers bereid hebben gevonden om hun gedachten hierover met ons te delen op onze eerstvolgende studiedag op 14 november.

Marco Rotman, Michael Mulder en Ruben van der Slik zullen deze dag ieder in een lezing handreikingen doen die ons hopelijk verder zullen helpen. Dr. Marco Rotman is docent Nieuwe Testament en onderzoeker aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Recent is hij aangesteld als lector voor het nieuwe lectoraat aan de CHE, in samenwerking met het Centrum voor Israëlstudies (CIS). Binnen dit lectoraat gaat de komende jaren onderzoek gedaan worden naar het Joodse karakter van het Nieuwe Testament en de Joods-christelijke ontmoeting. De JIS is nauw bij het lectoraat betrokken. Dr. Michael Mulder is docent Nieuwe Testament, Judaïca en Kerk en Israël aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn en de CHE. Hij is tevens als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het CIS en maakt deel uit van de onderzoeksgroep van het lectoraat. Ruben van der Slik zal het onderwerp vanuit zijn messiaans-joods perspectief belichten. Ruben is voorzitter van het bestuur van de messiaans-joodse gemeenschap Ahavat Olam, waar drie messiaans-joodse synagogen in Nederland bij aangesloten zijn. Ook is hij voorganger en voorzanger (chazan) in de messiaans-joodse synagoge in Alblasserdam. Ruben studeert theologie aan het Messianic Jewish Theological Institute (MJTI).

Er zal tijdens de studiedag ruim gelegenheid zijn om met de drie sprekers en met elkaar over deze belangrijke thematiek in gesprek te gaan.


Studiedag 14 november 2025: Hoe kan het nieuwe denken over jodendom en Israël gemakkelijker landen in de kerken?

Over Israëlloosheid op zondagmorgen en hoe het anders zou kunnen

Met medewerking van dr. Marco Rotman, dr. Michael Mulder en Ruben van der Slik, Jeroen Bol en Jerry Thuis

Dagvoorzitter Robert Bezemer

Aanmelden Studiedag 14 november 2025

 

Het programma van vrijdag 14 november 2025

09.30 Inloop met koffie en thee
10.00 Welkom en opening door Jeroen Bol
10.15 Lezing door Ruben van der Slik
10.50 Gelegenheid tot vragen en reacties vanuit de zaal
11.10 Pauze met koffie en thee
11.35 Lezing door Michael Mulder
12.10 Gelegenheid tot vragen en reacties vanuit de zaal
12.30 Goed verzorgde lunch met huisgemaakte soep
13.30 Lezing door Marco Rotman
14.05 Gelegenheid voor vragen en reacties vanuit de zaal
14.25 Forumdiscussie onder leiding van Jerry Thuis met Marco Rotman, Ruben van der Slik, Michael Mulder en Jeroen Bol
14.50 Reacties en vragen vanuit de zaal
15.20 Afsluiting studiedag
15.30 Gelegenheid om met elkaar na te praten met een bescheiden hapje en drankje
16.00 Einde studiedag

Kosten en opgave voor deelname aan studiedag

Deelname aan de studiedag kost € 45,00 per persoon. Dit is inclusief koffie/thee en een lunch. Het tarief voor studenten en mensen met een uitkering op bijstandsniveau bedraagt € 25,00 per persoon. Binnen de week na aanmelding ontvangt u een factuur en een persoonlijk betaalverzoek/factuurnummer. Deelname aan de studiedag is definitief wanneer we uw betaling ontvangen hebben.

Aanmelden Studiedag 14 november 2025

 

Locatie

De studiedag zal worden gehouden in de Ligthartzaal van de Christelijke Hogeschool te Ede (CHE), Oude Kerkweg 100 te Ede. Informatie over de bereikbaarheid met OV of auto en over parkeren vindt u op: www.che.nl/contact

 

Lees meer over de achtergronden van onze studiedag >


Dankbaar terugkijken op studiedag en symposium

We kijken als stichting dankbaar en met veel voldoening terug op de twee heel geslaagde dagen met dr. Mark S. Kinzer als hoofdspreker. Wat waren zijn lezingen weer enorm boeiend ! Maar ook de andere sprekers waren stuk voor stuk zeer de moeite waard. Beide dagen werden goed bezocht. De sfeer was goed en we kregen veel enthousiaste reacties van de deelnemers. Alles is op opgenomen en kan teruggekeken of beluisterd worden op onze website.


Antisemitisme anno 2024 – Niets doen is geen optie

Door Jeroen Bol

Ik weet niet hoe het jou vergaat als je onderstaande column van Femmetje de Wind op je in laat werken, bij mij komt het heel erg binnen. Deze Joodse Nederlandse snakt ernaar dat het isolement doorbroken wordt. Want zo lees ik haar column. Joden worden in steeds heviger mate geconfronteerd met Jodenhaat, maar hebben het gevoel er alleen voor te staan. Ze snakt naar een breed gedragen krachtige reactie vanuit niet-Joods Nederland tegen de oplaaiende Jodenhaat van dit moment.

We leven nu zo’n tachtig jaar na de Holocaust. In de decennia die volgden op de Tweede Wereldoorlog leek het antisemitisme nagenoeg verdwenen uit Nederland. In ieder geval was het lange tijd taboe. Maar sinds de jaren tachtig van de afgelopen eeuw kwamen er steeds meer signalen dat het antisemitisme weer begon toe te nemen. Maar nu lijkt de geest helemaal uit de fles. Er gaat een vloedgolf van antisemitisme door de westerse wereld zoals we sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gezien hebben. Zelfs in de Verenigde Staten voelen Joden zich niet meer veilig. De enorme toename van antisemitische incidenten in Nederland is verbijsterend. Denk aan het verstoorde optreden van Lenny Kuhr in Waalwijk en de onvoorstelbare verbale agressie tijdens de opening van het Nationale Holocaust Museum op 10 maart.

Aan het eind van haar column schrijft Femmetje de Wind dat ze moe is, “moe van het feit dat we steeds weer voor onszelf in de bres moeten springen.” Dat brengt ons bij de vraag wat christenen doen tegen het sterk toenemende antisemitisme van dit moment. Ik heb niet de indruk dat het hoog op de agenda staat van veel kerken. Ik hoor en lees er in ieder geval weinig over. Het is gewoon veel te stil rond dit onderwerp. Ik vind dat eerlijk gezegd onbegrijpelijk. Hebben we eigenlijk wel in de gaten hoe enorm de impact is van deze sterk toegenomen Jodenhaat op Nederlandse Joden? Goed, er zullen vast wel plaatselijke kerken zijn waar men iets onderneemt, maar ik vrees dat het een kleine minderheid is. Dat mag zo niet blijven natuurlijk. Niets doen is geen optie. En heus, het is niet zo moeilijk om een duidelijk geluid te laten horen tegen het antisemitisme. Dat geluid zou regelmatig helder moeten klinken op zondagmorgen. De PKN heeft heel goede teksten over antisemitisme van de hand van Bart Wallet op haar website staan. Maar in hoeverre klinkt dit door in de plaatselijke kerken? Daar blijft het vaak stil. Waarom toch? Is men misschien beducht voor lastige discussies over Israël binnen de kerk?
Politieke visies op het conflict tussen Israël en de Palestijnen zouden hier helemaal los van moeten staan. Natuurlijk is het menselijk leed In Gaza en in Israël ontstellend groot. Maar de lastige discussie over wat zich in Israël en Gaza afspeelt zou helemaal los moeten staan van de vraag wat ons antwoord moet zijn op antisemitisme. Antisemitisme is haat tegen iedere Jood enkel en alleen omdat hij of zij Jood is. En dat is onder alle omstandigheden onacceptabel. Daar krachtig tegen opkomen heeft met politiek helemaal niets te maken. Christenen zouden sinds de Tweede Wereldoorlog moeten weten dat ze niet stil mogen blijven wanneer Jodenhaat zijn lelijke kop opnieuw opsteekt. Het goede nieuws is dat het helemaal niet zo moeilijk is om onze Joodse medelanders te laten merken dat ze er in 2024 niet alleen voor staan. Eenvoudige initiatieven vanuit de kerken en individuele christenen kunnen al een groot verschil maken.

De Jules Isaac Stichting heeft een kleine handzame uitvouwbare flyer in A6 formaat gemaakt. Het is een handzaam klein formaat om uit te delen. De flyer bevat een kort en bondig appèl om niet stil en passief te blijven. De flyer doet een paar eenvoudige suggesties wat iemand zoal kan doen. ‘Niets doen is geen optie’ luidt de kop op de voorkant. Wie geïnteresseerd is om het in eigen kring uit te delen kan het downloaden van de website van deze website en in eigen beheer printen. Bij voorkeur op 120 gram papier A4 formaat in een fraai kleurtje, want het oog wil ook wat. Knip of liever, snij het papier, vouw het, en je hebt twee flyers in A6 formaat. Wellicht inspireert het je om een eigen flyer te ontwerpen en uit te delen. Of om iets heel anders te ondernemen. Alles beter dan stil en passief blijven. Hieronder volgt de tekst uit de flyer.

Niets doen is geen optie

Nederland anno 2024. Een Joods kind wordt in Nederland door zijn ouders van de basisschool gehaald omdat het er niet meer veilig voor hem is. Reden? Het jongetje wordt agressief bejegend en fysiek bedreigd door medeleerlingen omdat hij Jood is. Leraren en directie van de school grijpen veranderd. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog voelen veel Joden zich niet meer veilig in Nederland.
Dat is natuurlijk onacceptabel. En al helemaal voor christenen. God heeft het Joodse volk immers lief met een eeuwige liefde, zo lezen we in Jeremia 31 vers 3. “Ik ontferm Mij over u met eeuwige goedertierenheid”, spreekt God in Jesaja 54 vers 8 tot het volk Israël. Eeuwig, dat is dus voor altijd. God is intussen niet veranderd. Zouden wij Joden dan niet als onze naasten liefhebben, naar hen omzien in een tijd van nood? Antisemitisme, Joden haten enkel en alleen omdat ze Jood zijn, het is letterlijk uit den boze.

Explosieve toename van antisemitisme

Het antisemitisme is sinds 7 oktober over heel de wereld enorm toegenomen. Er wordt gesproken over een toename met honderden procenten. Steeds vaker worden Joden agressief bejegend, bedreigd of zelfs fysiek aangevallen. Nederlandse Joden worden persoonlijk verantwoordelijk gehouden voor de oorlog in Gaza. Dat is net zo absurd en ongerijmd als wanneer je Chinese buurman zou worden bedreigd omdat China de Oeigoeren in concentratiekampen opsluit.
Eeuwenlang hebben Joden vooral in Europa met antisemitisme te kampen gehad. In de Tweede Wereldoorlog kostte het extreme antisemitisme van de nazi’s zelfs zes miljoen Joden het leven. Onder hen waren anderhalf miljoen kinderen. Verreweg de meesten werden vermoord in vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor. Na de Tweede Wereldoorlog was het motto: ‘dit nooit weer’. Antisemitisme werd in ons land niet langer getolereerd. Een tijdlang leek het nagenoeg verdwenen. Maar sinds het jaar 2000 neemt het antisemitisme weer toe. Die toename wordt door Joden als heel bedreigend ervaren. Zou het dan toch opnieuw mis kunnen gaan …?

Antisemitisme en de staat Israël

Eén van de aanjagers van het huidige antisemitisme is het al jaren voortslepende conflict met partijen die uit zijn op de vernietiging van de staat Israël. Hamas en Hezbollah bestrijden Israël al ruim dertig jaar met terroristische aanslagen en raketaanvallen. Wanneer Israël daar militair op reageert leidt dat steevast tot een toename van antisemitisme wereldwijd. Intussen is het sinds 7 oktober zo ver dat mensen zelfs het bestaansrecht van de staat Israël ontkennen. Israël is de enige staat ter wereld waarvan gezegd wordt dat ze er niet mag zijn. Hoe bizar is dat.

Laat de Joden niet in de kou staan!

Het is juist nu van het allergrootste belang Joodse Nederlanders te laten weten dat wij hen niet in de kou zullen laten staan. Dat christenen opkomen tegen antisemitisme. Niets doen is geen optie, daarvoor is de situatie te ernstig. Wat kun je doen?
Word bijvoorbeeld voor 50 euro per jaar donateur van het CIDI, Centrum Informatie en Documentatie Israël (cidi.nl). Informeer je over antisemitisme op www.protestantsekerk.nl/series/antisemitisme of op julesisaacstichting.org . En kijk hoe je in je eigen kerk dit onderwerp op de agenda kunt krijgen. Een stukje in het kerkblad, regelmatige aandacht ervoor in de voorbede tijdens de kerkdienst. Bezoek de website van het Nieuw Israëlitisch Weekblad (niw.nl) of beter nog, neem er een abonnement op. Organiseer een bezoek aan het Nationaal Holocaust Museum. Stuur een bemoedigende groet naar bijvoorbeeld het Centraal Joods Overleg, of naar een andere Joodse organisatie. Wat dan ook, maar blijf in ieder geval niet stil!
Tot zover de tekst van de flyer.

Om nog nader te illustreren hoe hard het nodig is dat we Joodse Nederlanders laten weten en voelen dat ze er niet alleen voor staan volgt hier recente informatie van het CIDI. Het laat zien hoe ernstig de situatie is. Op de voorpagina van de Israël Nieuwsbrief van het Centrum Informatie Documentatie Israël, lees ik dat de Monitor 2023 een recordaantal antisemitische incidenten laat zien. Ik citeer uit de Nieuwsbrief: “Sinds we in 1984 begonnen zijn met het bijhouden van de jaarlijkse monitor zijn er nog nooit zoveel incidenten genoteerd.(…) Uit de monitor antisemitische incidenten in 2023 blijkt dat de stijging van het aantal incidenten grotendeels samenhangt met de terroristische aanslag door Hamas van 7 oktober en de daaropvolgende oorlog in Gaza. Joden in Nederland en de joodse religie werden geassocieerd met het politieke beleid in Israël en werden daardoor doelwit van antisemitische bejegeningen. Israëlkritiek valt hier overigens niet onder, maar Joden in Nederland uitschelden, fysiek bejegenen en verantwoordelijk houden voor het Israëlische beleid wel. De explosieve stijging was vooral zichtbaar op basis- en middelbare scholen, waar Joodse scholieren werden uitgescholden, bedreigd en zelfs fysiek mishandeld. Zo werden ze uitgescholden voor ‘kankerjood’ en geconfronteerd met opmerkingen als ‘Ga naar Auschwitz.’ Ook kregen Joodse instellingen, organisaties en individuen dit jaar veel haatmail, -post en andere schriftelijke uitingen van antisemitisme. Dit ging zelfs zo ver dat een synagoge in Nederland een poederbrief ontving, met de tekst: ‘Vroeger had ik nog sympathie voor de Joden, maar nu mogen ze van de wereld verdwijnen.’ “

Uit de monitor antisemitische incidenten van het CIDI

Op de website van het CIDI kan men de volledige tekst van de Monitor Antisemitische Incidenten, Nederland 2023 inzien. Wanneer je daar leest wat veel Joodse leerlingen op basisscholen en middelbare scholen over zich heen krijgen kun je je ogen bijna niet geloven. Het CIDI meldt dat het aantal incidenten in het onderwijs in 2023 vijf maal hoger dan in 2022. Op pagina 20 van de Monitor lees ik onder meer het volgende. “Schrijnende verhalen kwamen naar buiten van Joodse leerlingen die zich gedwongen zagen om van school te veranderen, lange periodes thuis bleven uit angst, of zelfs hun achternaam veranderden om te ontsnappen aan het antisemitisme. Deze gevallen laten zien hoe ernstig de impact van antisemitisme is op het onderwijs en de levens van jongeren. Het is verontrustend om te constateren dat antisemitisme op scholen zich verspreidt door het hele land, zoals blijkt uit de diverse locaties waar de incidenten hebben plaatsgevonden.”
Ik laat een paar voorbeelden uit de monitor volgen van wat scholieren in 2023 overkomen is. Bedenk daarbij ook wat dit met hun ouders doet. “Een Joods meisje van 10 jaar wordt toegeschreeuwd door twee jongens (klasgenoten): “Alle Joden moeten dood”. Een Joodse leerling in groep 6 krijgt van een medeleerling te horen dat die “heel erg blij is met wat er met Joden gebeurt”. In hetzelfde gesprek zegt de medeleerling ook dat hij bij hem graag “een mes in de mond zou willen steken”. Een Joods-Israelisch meisje wordt in Amsterdam door een medestudent verteld dat ze graag ziet dat “Joden worden doodgemaakt en worden onthoofd”. Een 8-jarig Joods jongetje wordt op school door medescholieren uitgescholden voor “kankerjood”. Een Joodse scholier wordt op een middelbare school begroet door klasgenoten met de Hitlergroet.”

Tot zover enkele van de vele voorbeelden uit het afgelopen jaar die op de monitor van het CIDI te vinden zijn. Het is werkelijk ontstellend. En bedenk dan dat wat het CIDI in de Monitor publiceert nog maar het topje van de ijsberg is. Het CIDI publiceert namelijk alleen die incidenten die op basis van strenge criteria door hen gescreend zijn. Alleen incidenten waarvan onomstotelijk vaststaat dat het om antisemitische incidenten gaat, worden in de monitor vermeld en in de statistieken meegenomen. Het CIDI laat weten dat het werkelijke aantal meldingen veel groter is dan het aantal geregistreerde incidenten die in de Monitor terecht komen. Het CIDI hanteert deze strikte criteria van screening omdat ze de door hen verzamelde gegevens gebruiken in hun contacten met de overheid, beleidsmakers en politici om te komen tot een landelijke effectieve bestrijding van antisemitisme. Dus er moet geen speld tussen te krijgen zijn. Daar komt ook nog bij dat veel Joden geen melding maken van antisemitisme omdat ze denken dat er toch niets mee gebeurt of omdat men het het liefst zo gauw mogelijk weer vergeet wat men overkomen is.

Uit het persbericht van het CIDI

In het persbericht bij de Monitor lees ik nog het volgende. “Het aantal meldingen van anti-Joodse discriminatie nam in 2023 explosief toe. (…) Vorig jaar werden 379 incidenten gemeld. Dat is een stijging van 245% ten opzichte van 2022 toen er 155 incidenten werden geregistreerd.
Vooral op scholen nam het antisemitisme schrikbarend toe. Een historisch dieptepunt in de meer dan 40 jaar dat de Joodse organisatie het rapport uitbrengt. (…) De grootste katalysator is de gruwelijke aanslag door Hamas op 7 oktober en de daarop volgende Gaza-oorlog. Joden en het jodendom werden geassocieerd met het politieke beleid in Israël, wat resulteerde in beledigingen, bedreigingen en zelfs fysieke aanvallen, zowel op straat als online. In oktober alleen al werd een stijging van ruim 800% waargenomen, vergeleken met de gemiddelde cijfers van oktober in de drie jaar ervoor.(…) De grootste stijging zat in het aantal schriftelijke uitingen, van 45 in 2022 naar 196 in 2023. Joodse instellingen, organisaties en individuen ontvingen veel haatmail, post en andere schriftelijke uitingen van antisemitisme. Via telefoon en whatsapp was het aantal meldingen vijf keer hoger dan in 2022. Joodse individuen ontvingen antisemitische berichten, met teksten zoals ‘val dood kankerjood’, ‘Ze zijn jullie vergeten te vergassen’ en complottheorieën. Ook personen die als zichtbaar Joods over straat gingen werden in toenemende mate antisemitisch bejegend.
Online antisemitisme is niet meegenomen in deze monitor, om dit goed in kaart te brengen is uitgebreid onderzoek nodig. Desondanks ontving CIDI talloze meldingen van online Jodenhaat en laten ook recente buitenlandse onderzoeken flinke stijgingen zien. CIDI benadrukt de gevaren van online antisemitisme voor jongeren. CIDI ziet een verband tussen deze stijgingen. Jongeren die herhaaldelijk worden blootgesteld aan antisemitische complottheorieën en andere vormen van haatdragende uitingen op sociale media brengen deze denkwijzen mee naar de offline wereld, wat een verklaring zou kunnen zijn voor de stijging in het aantal incidenten onder jongeren.“

Het CIDI doet geweldig belangrijk werk. Bezoek hun website en denk er eens over om donateur te worden. U bent al donateur van het CIDI met een gift van 50 euro per jaar. U ontvangt dan ook vier maal per jaar de Nieuwsbrief.

Copyright © Jules Isaac Stichting. Dit artikel mag gedownload en geprint worden voor persoonlijk gebruik. Er mag uit geciteerd worden met bronvermelding. De tekst mag niet elders worden gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de Jules Isaac Stichting.


Het nieuwe normaal?

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) registreert een enorme toename van antisemitisme in Nederland. Schrijfster Femmetje de Wind herkent deze trend in haar eigen omgeving, maar ze weet steeds minder goed wat ze ermee aan moet.

Een vriendin van me plaatste deze week struikelstenen voor haar familieleden die in de Tweede Wereldoorlog vermoord werden. Tijdens de ceremonie kwam er een man bij hen staan die hen begon te filmen. Toen iemand hem daarop aansprak, zei hij actie te voeren voor Gaza. Dat mijn Joodse vriendin niets met Gaza noch met Israël te maken heeft, doet er kennelijk niet toe. Gaza lijkt tegenwoordig het excuus om Jodenhaat te legitimeren. ‘Het was intimiderend,’ zegt mijn vriendin. Maar aangifte doen wil ze niet. ‘Wat heeft het voor zin, het komt allemaal op de grote hoop.’ Ik kijk haar moedeloos aan en doe er het zwijgen toe.

Bang

Een andere vriendin is overgekomen uit Israël voor het huwelijk van haar nichtje. Ik vraag haar of ze opgelucht is om in Nederland te zijn, even weg van de oorlog. ‘Ik voel me veiliger in Israël,’ zegt ze. Ze vertelt dat de Israelische regering mensen die naar het buitenland reizen waarschuwt voor antisemitisme. Men verwacht aanslagen op Joodse doelen in Europa. ‘Ben jij niet bang hier?’ vraagt ze. Ja dat ben ik wel, maar ik zeg het niet. Ik zeg al een tijdje niet zoveel meer. Ben zelfs gestopt met columns hierover te schrijven, want tja…iets met water naar de zee dragen.
Weer een andere vriendin maakt zich zorgen over haar zoon, die zichtbaar Joods over straat gaat: hij draagt een keppeltje. Nu er op klaarlichte dag zomaar een rabbijn omver is geduwd in de Action, is ze bevreesd dat ‘ze’ haar zoon vroeg of laat ook te grazen nemen. ‘Wat moet ik doen?’ vraagt ze. ‘Emigreren? Maar waarheen?’ Ik weet het ook niet. ‘Een baseball cap kopen?’ opper ik. In stilte drinken we onze thee.

Antisemitisme

Nederlandse Joden zijn grootgebracht met verhalen van de mensen die de Holocaust “zagen aankomen”. Alleen zij die op tijd beslissingen durfden te nemen van het kaliber emigreren of onderduiken, zijn de moordkommando’s van de SS deels voor gebleven. Joden zijn daarom alert, ook ik houd altijd vinger aan de pols. Maar waar ik vroeger bij elke antisemitische uiting in de pen klom om te waarschuwen dat dit weleens de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn kon zijn, merk ik de laatste tijd dat ik stiller word. Het is te veel. De incidenten volgen elkaar zo snel op, dat het niet langer incidenten zijn maar een patroon. En ik bemerk bij mezelf een zekere metaalmoeheid.
In mijn Joodse app groep verschijnen dagelijks meldingen over antisemitisme. Of het nou een verstoring is van een voorstelling in het theater, een Joodse acteur die geen James Bond mag spelen of Johan Derksen die vindt dat ‘we’ het gewoon een beetje over onszelf afroepen, ik weet niet meer waar ik mijn vizier op moet richten, het is teveel. En ik vraag me af: waar komt die Jodenhaat ineens vandaan?

Vader

De laatste tijd denk ik veel aan mijn vader. Hij heeft mijn hele jeugd geroepen dat het antisemitisme nooit weg is geweest. Het zit verstopt onder een dun laagje beschaving, zei hij. Ik geloofde hem niet, ik heb hem in mijn jeugdige naïviteit uitgemaakt voor paranoïde. Mijn vader leeft niet meer en het is maar goed dat hij deze oplaaiende Jodenhaat niet hoeft mee te maken. Toch zou ik er juist nu met hem over willen praten: ik zou hem willen zeggen dat hij tóch gelijk had en ik zou hem willen vragen: wat moet ik doen, papa? Al weet ik wel wat hij dan zou antwoorden: de barricaden op, meisje, je mag niet zwijgen.

En dus schrijf ik weer een column. Omdat het nooit normaal mag worden. Omdat we ons altijd moeten blijven uitspreken en verzetten tegen Jodenhaat. Ook al ben ik moe, moe van het feit dat we steeds weer voor onszelf in de bres moeten springen. Wat zou het een opluchting zijn als er eens een breed gedragen initiatief komt tegen Jodenhaat door niet-Joodse Nederlanders. En dat zij dan zeggen: dit nieuwe normaal is niet normaal.

Deze column door Femmetje de Wind verscheen 10 april op de website van de Telegraaf. Dank aan Femmetje de Wind voor het mogen overnemen van haar column.