Lezing: Voorstellen voor een nieuw canoniek verhaal bij Kendall Soulen – Edjan Westerman

Of download één van de onderstaande luister- of leesbestanden (Klik rechts met muis en kies voor opslaan.)

Mp3: Download de tweede lezing van de Themadag op 19-11-2016 in mp3-formaat.
Pdf: Download de tweede lezing van de Themadag op 19-11-2016 in pdf-formaat.
Epub: Download de tweede lezing van de Themadag op 19-11-2016 in epub-formaat.

In deze lezing gaat Edjan Westerman aan de hand van het gedachtegoed van Kendall Soulen op zoek naar voorstellen voor een nieuw canoniek verhaal.


‘Contouren van een nieuw canoniek verhaal’

Toelichting bij titel en onderwerp van de themadag op 19 november 2016

Door: Jeroen Bol

De ondertitel van de themadag luidt ‘Contouren van een nieuw canoniek verhaal’. Voor de meeste mensen zal niet direct duidelijk zijn wat we hiermee bedoelen. Daarom een korte toelichting. De term ‘canoniek verhaal’ is in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse theoloog Kendall Soulen in zijn boek ‘The God of Israël and Christian Theology’. Hij introduceerde deze term om duidelijk te maken hoe diep het vervangingsdenken is verankerd geraakt in de traditie van de kerk en met name in haar uitleg van de Bijbel. Het begrip ‘canoniek verhaal’ neemt een centrale plaats in in Soulens analyse van hoe de vervangingstheologie werkt en waarom ze ten diepste niet bijbels is. Volgens Soulen is het van het allergrootste belang dat we oog gaan krijgen voor de sleutelrol die dit ‘canonieke verhaal’ speelt, willen we de erfenis van 1800 jaar vervangingsdenken in de christelijke traditie ooit werkelijk te boven komen.

Lees meer


Boekrecensie: ‘de Messias leren’

Edjan Westerman ‘de Messias leren’, Israël en de volken – Gods weg nieuw leren lezen

Zie ook www.messiasleren.nl

Door: Ds. R.R. Maathuis (Wer­ken­dam)

de-messias-leren-2015Vorig jaar september werd het boek ‘de Messias leren’ van Edjan Wes­ter­man gepresenteerd in de kapel van het landelijk dienstencentrum van de Protestante Kerk in Nederland. Ik hoop dat de geringe opkomst bij dat moment niet representatief is voor het aantal lezers dat het boek ter hand zal nemen. Het boek verdient meerdere drukken en zou door velen gelezen moeten wor­den. Maar…men moet het boek wel dúrven kopen en lezen. Met de aankoop wordt er namelijk geen voortkabbelend verhaal over Israël en de volken aangeschaft. Nee, Westerman zet het vertrouwde kerkelijk lezen van de bijbel op z’n kop. Is deze eme­ritus dan een onzalige onruststoker die ‘het oude vertrouw­de’ maar wat opschudt? Nee, deze zeer aimabele theoloog probeert met een liefde voor God, Israël en de kerk dienstbaar te zijn aan God, Israël en de kerk.

Het ligt de schrijver zwaar op de maag dat de christelijke theologie het vroeger én nu blijkbaar zonder Israël kan én wil doen. Eeuwenlang is én wordt er getheologiseerd alsof Israël geen blijvende plaats heeft in het eeuwige plan van God met Zijn schepping. En deze theologie heeft zich via kansels kunnen verspreiden onder het kerkvolk. Het is een trieste constatering dat wanneer de gemiddelde christen de boodschap van bijbel moet omschrij­ven, hij alleen het schema ‘schepping-zondeval-verlossing-ver­nieu­wing’ zal noe­men. Israël kan dan gewoon gemist worden! Het gaat zo’n christen te ver om het Oude Testament over te slaan (het geeft immers toch wel aardige achtergrond­informatie) maar in ‘zijn’ geloof springt hij vanuit de schepping en zondeval in Genesis 1 tot en met 3 meteen naar de kribbe in Lukas 2. Wes­terman laat ons op een over­tuigende manier zien dat dát niet mogelijk én ook zéér onwenselijk is. Israël maakt op een prominente manier deel uit van de verhaalstructuur van de bij­bel én zo wil het Woord van God ook gelezen wor­den.

Op minutieuze wijze loopt de auteur met de lezer de bijbel door en laat hij zien dat Israël, als eeuwig door God gekozen en geliefd volk, deel uit blijft maken van de geschie­denis van God met de schepping tot en met de ‘tikoen olam’, het herstel van de wereld: Israël is nooit afwezig geweest! Ondanks het feit dat het boek dit, voor veel christenen, onbekend pad inslaat en de lezer alle aandacht nodig heeft om op dat nieuwe pad te komen én te blijven, biedt de schrijver de lezer in korte, heldere zinnen een reisverslag aan waarmee de lezer weer terechtkomt in het bijbelse spoor van de God van Abraham, Izaak en Jakob, de Vader van Jezus Messias.

Westerman heeft met dit boek, geschreven onder de zegen van de God van Israël én onderwezen in Jezus Messias door de Heilige Geest, zowel Israël als de kerk een grote dienst bewezen en daar ben ik hem oprecht dankbaar voor. Voor mij is het lezen van het boek een aansporing om het boek nóg een keer te lezen. Westerman brengt ons dicht bij het hart van God voor Israël, de kerk en de volken en dat is een grote verdienste. En liefde voor God moet zich toch uiten in liefde voor Zijn volk? Ja, als God ‘in grote ijver voor Jeruzalem en Sion is ont­brand’ (Zach. 1, 14) dan kan een christen toch niet onaangedaan aan de zijlijn blijven staan? En als een christen gelooft dat ‘Christus in hem leeft’ (Gal. 2, 20) dan laat hij toch ook de gezindheid van Christus zien? En als Hij, de Koning der Joden, Zijn volk liefheeft, dan kan een christen toch niet van Israël wegkijken?

Tot slot. In alle eerlijkheid moet ik zeggen dat de kaft van het boek mij, in eerste instantie, niet aantrok. Een kaft met een strak lettertype had ik mooier gevonden! Maar nu? De kaft spreekt klare taal. Voor mij wil de profeet met de sjofar op het schilderij van Jip Wijn­gaar­den, de kerk wakker roepen. De kerk, afgebeeld zonder ramen, is de eeuwen door met zichzelf bezig geweest en zag Israël niet meer staan. Ik spoor u aan het boek te kopen en te (her)lezen opdat uw raam wagenwijd opengaat en u het, van eeuwigheid uitverkoren volk van God, weer van harte ziet staan én liefhebt.


The God of Israel and christian theology – part two

The post-supersessionist proposals of R. Kendall Soulen

On Kendall Soulen’s book ‘The God of Israel and Christian Theology

By: J. Bol

In my first article about the book ‘The God of Israel and Christian Theology’ I discussed several of Kendall Soulen’s most important arguments for the theological untenability of replacement theology. The article ended with a discussion of the deeply radical influence of what Soulen calls the ‘canonical narrative’ and the structural nature of supersessionism connected closely to it. I refer the reader to my first article about Soulen’s book for his arguments and for his discussion of the central concept of ‘canonical narrative’ in Soulens analysis of the origin of replacement theology. The history of Israel and her relationship with God stood in the shadow of the Gospel from the very beginning in this ‘canonical narrative’, the basic concept of of the four highlights in salvation history as developed by the early second century church: Creation-Fall-Coming of Christ and the End. Soulen remarks in this respect: “As a result, God’s identity as the God of Israel and God’s history with the Jewish people become largely indecisive for the Christian conception of God.”(p.33).

Lees meer


The God of Israel and christian theology – part one

The post-supersessionist proposals of R. Kendall Soulen

On Kendall Soulen’s book ‘The God of Israel and Christian Theology

By: J. Bol

Somewhere in 2007 it became clear to me for the first time how seriously the history of Christendom is laden with anti-Judaism. Since then have the anti-Jewish theology of the early church, the anti-Jewish legislation since Emperor Constantine and the many massacres among the Jews since the crusades raised enormous questions in my mind. The most urgent one was how all this could be reconciled with the Gospel of forgiveness and brotherly love that has become so dear to me since many years. It is hopefully clear that they are irreconcilable. The history of the origin of replacement theology is inextricably linked to the anti-Judaism of the early church. And what are we to think of the reformed theology that has also been dear to me for a very long time? It became clear to me, after much study, that this tradition is also marked by replacement theology that goes back to the early church fathers Justin and Irenaeus – replacement theology that eventually got its definitive form under Augustine, the father of the fathers of the church.

Lees meer


De God van Israël en de christelijke theologie – deel 2

Naar aanleiding van R. Kendall Soulen, The God of Israel and Christian Theology, Fortress Press 1996

Door J. Bol

In mijn eerste artikel over het boek ‘The God of Israël and Christian Theology’ zette ik Kendall Soulens belangrijkste argumenten voor de theologische onhoudbaarheid van de vervangingstheologie op een rij. Het artikel sloot af met een bespreking van de diep ingrijpende invloed van wat Soulen de ‘canonical narrative’ noemt en het nauw daarmee samenhangende structurele karakter van de vervangingstheologie. Voor Soulens argumenten en voor zijn bespreking van de ‘ canonical narrative’ verwijs ik de lezer naar mijn in het novembernummer 2011 verschenen eerste artikel. In de door de vroege kerk ontworpen ‘canonical narrative’, het basisontwerp van Schepping-Zondeval-Komst van Christus en Voleinding, stond de geschiedenis van Israël en haar weg met God van meet af aan in de schaduw van het Evangelie. Soulen merkt in dit verband op: “Het resultaat is dat Gods identiteit als de God van Israël en de God van de geschiedenis van het Joodse volk nagenoeg geen rol van betekenis meer spelen in het beeld dat christenen van God hebben.” (pag. 33).

Lees meer


De God van Israël en de christelijke theologie – deel 1

Naar aanleiding van het gelijknamige boek van R. Kendall Soulen

Door: J. Bol

Ruim vier jaar geleden werd me pas voor het eerst duidelijk hoe ernstig de geschiedenis van het christendom belast is met antijudaïsme. Sindsdien hebben de anti-Joodse theologie van de vroege kerk, de anti-Joodse wetgeving sinds keizer Constantijn en de vele moordpartijen onder Joden sinds de kruistochten enorme vragen bij me opgeroepen. De meest dringende was hoe dit alles te rijmen met het evangelie van vergeving en naastenliefde dat me sinds jaren zo dierbaar is geworden. Het moge duidelijk zijn dat het niet te rijmen valt. De ontstaansgeschiedenis van de vervangingstheologie is onlosmakelijk verbonden met het antijudaïsme van de vroege kerk. En wat te denken van de gereformeerde theologie die me ook al heel lang dierbaar is? Het werd me na veel studie duidelijk dat ook deze traditie getekend is door de vervangingstheologie die teruggaat op de vroege kerkvaders Justinus en Irenaeus. Een vervangingstheologie die uiteindelijk haar definitieve beslag kreeg onder de kerkvader der kerkvaders, Augustinus.

Lees meer