Antisemitisme anno 2024 – Niets doen is geen optie

Door Jeroen Bol

Ik weet niet hoe het jou vergaat als je onderstaande column van Femmetje de Wind op je in laat werken, bij mij komt het heel erg binnen. Deze Joodse Nederlandse snakt ernaar dat het isolement doorbroken wordt. Want zo lees ik haar column. Joden worden in steeds heviger mate geconfronteerd met Jodenhaat, maar hebben het gevoel er alleen voor te staan. Ze snakt naar een breed gedragen krachtige reactie vanuit niet-Joods Nederland tegen de oplaaiende Jodenhaat van dit moment.

We leven nu zo’n tachtig jaar na de Holocaust. In de decennia die volgden op de Tweede Wereldoorlog leek het antisemitisme nagenoeg verdwenen uit Nederland. In ieder geval was het lange tijd taboe. Maar sinds de jaren tachtig van de afgelopen eeuw kwamen er steeds meer signalen dat het antisemitisme weer begon toe te nemen. Maar nu lijkt de geest helemaal uit de fles. Er gaat een vloedgolf van antisemitisme door de westerse wereld zoals we sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gezien hebben. Zelfs in de Verenigde Staten voelen Joden zich niet meer veilig. De enorme toename van antisemitische incidenten in Nederland is verbijsterend. Denk aan het verstoorde optreden van Lenny Kuhr in Waalwijk en de onvoorstelbare verbale agressie tijdens de opening van het Nationale Holocaust Museum op 10 maart.

Aan het eind van haar column schrijft Femmetje de Wind dat ze moe is, “moe van het feit dat we steeds weer voor onszelf in de bres moeten springen.” Dat brengt ons bij de vraag wat christenen doen tegen het sterk toenemende antisemitisme van dit moment. Ik heb niet de indruk dat het hoog op de agenda staat van veel kerken. Ik hoor en lees er in ieder geval weinig over. Het is gewoon veel te stil rond dit onderwerp. Ik vind dat eerlijk gezegd onbegrijpelijk. Hebben we eigenlijk wel in de gaten hoe enorm de impact is van deze sterk toegenomen Jodenhaat op Nederlandse Joden? Goed, er zullen vast wel plaatselijke kerken zijn waar men iets onderneemt, maar ik vrees dat het een kleine minderheid is. Dat mag zo niet blijven natuurlijk. Niets doen is geen optie. En heus, het is niet zo moeilijk om een duidelijk geluid te laten horen tegen het antisemitisme. Dat geluid zou regelmatig helder moeten klinken op zondagmorgen. De PKN heeft heel goede teksten over antisemitisme van de hand van Bart Wallet op haar website staan. Maar in hoeverre klinkt dit door in de plaatselijke kerken? Daar blijft het vaak stil. Waarom toch? Is men misschien beducht voor lastige discussies over Israël binnen de kerk?
Politieke visies op het conflict tussen Israël en de Palestijnen zouden hier helemaal los van moeten staan. Natuurlijk is het menselijk leed In Gaza en in Israël ontstellend groot. Maar de lastige discussie over wat zich in Israël en Gaza afspeelt zou helemaal los moeten staan van de vraag wat ons antwoord moet zijn op antisemitisme. Antisemitisme is haat tegen iedere Jood enkel en alleen omdat hij of zij Jood is. En dat is onder alle omstandigheden onacceptabel. Daar krachtig tegen opkomen heeft met politiek helemaal niets te maken. Christenen zouden sinds de Tweede Wereldoorlog moeten weten dat ze niet stil mogen blijven wanneer Jodenhaat zijn lelijke kop opnieuw opsteekt. Het goede nieuws is dat het helemaal niet zo moeilijk is om onze Joodse medelanders te laten merken dat ze er in 2024 niet alleen voor staan. Eenvoudige initiatieven vanuit de kerken en individuele christenen kunnen al een groot verschil maken.

De Jules Isaac Stichting heeft een kleine handzame uitvouwbare flyer in A6 formaat gemaakt. Het is een handzaam klein formaat om uit te delen. De flyer bevat een kort en bondig appèl om niet stil en passief te blijven. De flyer doet een paar eenvoudige suggesties wat iemand zoal kan doen. ‘Niets doen is geen optie’ luidt de kop op de voorkant. Wie geïnteresseerd is om het in eigen kring uit te delen kan het downloaden van de website van deze website en in eigen beheer printen. Bij voorkeur op 120 gram papier A4 formaat in een fraai kleurtje, want het oog wil ook wat. Knip of liever, snij het papier, vouw het, en je hebt twee flyers in A6 formaat. Wellicht inspireert het je om een eigen flyer te ontwerpen en uit te delen. Of om iets heel anders te ondernemen. Alles beter dan stil en passief blijven. Hieronder volgt de tekst uit de flyer.

Niets doen is geen optie

Nederland anno 2024. Een Joods kind wordt in Nederland door zijn ouders van de basisschool gehaald omdat het er niet meer veilig voor hem is. Reden? Het jongetje wordt agressief bejegend en fysiek bedreigd door medeleerlingen omdat hij Jood is. Leraren en directie van de school grijpen veranderd. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog voelen veel Joden zich niet meer veilig in Nederland.
Dat is natuurlijk onacceptabel. En al helemaal voor christenen. God heeft het Joodse volk immers lief met een eeuwige liefde, zo lezen we in Jeremia 31 vers 3. “Ik ontferm Mij over u met eeuwige goedertierenheid”, spreekt God in Jesaja 54 vers 8 tot het volk Israël. Eeuwig, dat is dus voor altijd. God is intussen niet veranderd. Zouden wij Joden dan niet als onze naasten liefhebben, naar hen omzien in een tijd van nood? Antisemitisme, Joden haten enkel en alleen omdat ze Jood zijn, het is letterlijk uit den boze.

Explosieve toename van antisemitisme

Het antisemitisme is sinds 7 oktober over heel de wereld enorm toegenomen. Er wordt gesproken over een toename met honderden procenten. Steeds vaker worden Joden agressief bejegend, bedreigd of zelfs fysiek aangevallen. Nederlandse Joden worden persoonlijk verantwoordelijk gehouden voor de oorlog in Gaza. Dat is net zo absurd en ongerijmd als wanneer je Chinese buurman zou worden bedreigd omdat China de Oeigoeren in concentratiekampen opsluit.
Eeuwenlang hebben Joden vooral in Europa met antisemitisme te kampen gehad. In de Tweede Wereldoorlog kostte het extreme antisemitisme van de nazi’s zelfs zes miljoen Joden het leven. Onder hen waren anderhalf miljoen kinderen. Verreweg de meesten werden vermoord in vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor. Na de Tweede Wereldoorlog was het motto: ‘dit nooit weer’. Antisemitisme werd in ons land niet langer getolereerd. Een tijdlang leek het nagenoeg verdwenen. Maar sinds het jaar 2000 neemt het antisemitisme weer toe. Die toename wordt door Joden als heel bedreigend ervaren. Zou het dan toch opnieuw mis kunnen gaan …?

Antisemitisme en de staat Israël

Eén van de aanjagers van het huidige antisemitisme is het al jaren voortslepende conflict met partijen die uit zijn op de vernietiging van de staat Israël. Hamas en Hezbollah bestrijden Israël al ruim dertig jaar met terroristische aanslagen en raketaanvallen. Wanneer Israël daar militair op reageert leidt dat steevast tot een toename van antisemitisme wereldwijd. Intussen is het sinds 7 oktober zo ver dat mensen zelfs het bestaansrecht van de staat Israël ontkennen. Israël is de enige staat ter wereld waarvan gezegd wordt dat ze er niet mag zijn. Hoe bizar is dat.

Laat de Joden niet in de kou staan!

Het is juist nu van het allergrootste belang Joodse Nederlanders te laten weten dat wij hen niet in de kou zullen laten staan. Dat christenen opkomen tegen antisemitisme. Niets doen is geen optie, daarvoor is de situatie te ernstig. Wat kun je doen?
Word bijvoorbeeld voor 50 euro per jaar donateur van het CIDI, Centrum Informatie en Documentatie Israël (cidi.nl). Informeer je over antisemitisme op www.protestantsekerk.nl/series/antisemitisme of op julesisaacstichting.org . En kijk hoe je in je eigen kerk dit onderwerp op de agenda kunt krijgen. Een stukje in het kerkblad, regelmatige aandacht ervoor in de voorbede tijdens de kerkdienst. Bezoek de website van het Nieuw Israëlitisch Weekblad (niw.nl) of beter nog, neem er een abonnement op. Organiseer een bezoek aan het Nationaal Holocaust Museum. Stuur een bemoedigende groet naar bijvoorbeeld het Centraal Joods Overleg, of naar een andere Joodse organisatie. Wat dan ook, maar blijf in ieder geval niet stil!
Tot zover de tekst van de flyer.

Om nog nader te illustreren hoe hard het nodig is dat we Joodse Nederlanders laten weten en voelen dat ze er niet alleen voor staan volgt hier recente informatie van het CIDI. Het laat zien hoe ernstig de situatie is. Op de voorpagina van de Israël Nieuwsbrief van het Centrum Informatie Documentatie Israël, lees ik dat de Monitor 2023 een recordaantal antisemitische incidenten laat zien. Ik citeer uit de Nieuwsbrief: “Sinds we in 1984 begonnen zijn met het bijhouden van de jaarlijkse monitor zijn er nog nooit zoveel incidenten genoteerd.(…) Uit de monitor antisemitische incidenten in 2023 blijkt dat de stijging van het aantal incidenten grotendeels samenhangt met de terroristische aanslag door Hamas van 7 oktober en de daaropvolgende oorlog in Gaza. Joden in Nederland en de joodse religie werden geassocieerd met het politieke beleid in Israël en werden daardoor doelwit van antisemitische bejegeningen. Israëlkritiek valt hier overigens niet onder, maar Joden in Nederland uitschelden, fysiek bejegenen en verantwoordelijk houden voor het Israëlische beleid wel. De explosieve stijging was vooral zichtbaar op basis- en middelbare scholen, waar Joodse scholieren werden uitgescholden, bedreigd en zelfs fysiek mishandeld. Zo werden ze uitgescholden voor ‘kankerjood’ en geconfronteerd met opmerkingen als ‘Ga naar Auschwitz.’ Ook kregen Joodse instellingen, organisaties en individuen dit jaar veel haatmail, -post en andere schriftelijke uitingen van antisemitisme. Dit ging zelfs zo ver dat een synagoge in Nederland een poederbrief ontving, met de tekst: ‘Vroeger had ik nog sympathie voor de Joden, maar nu mogen ze van de wereld verdwijnen.’ “

Uit de monitor antisemitische incidenten van het CIDI

Op de website van het CIDI kan men de volledige tekst van de Monitor Antisemitische Incidenten, Nederland 2023 inzien. Wanneer je daar leest wat veel Joodse leerlingen op basisscholen en middelbare scholen over zich heen krijgen kun je je ogen bijna niet geloven. Het CIDI meldt dat het aantal incidenten in het onderwijs in 2023 vijf maal hoger dan in 2022. Op pagina 20 van de Monitor lees ik onder meer het volgende. “Schrijnende verhalen kwamen naar buiten van Joodse leerlingen die zich gedwongen zagen om van school te veranderen, lange periodes thuis bleven uit angst, of zelfs hun achternaam veranderden om te ontsnappen aan het antisemitisme. Deze gevallen laten zien hoe ernstig de impact van antisemitisme is op het onderwijs en de levens van jongeren. Het is verontrustend om te constateren dat antisemitisme op scholen zich verspreidt door het hele land, zoals blijkt uit de diverse locaties waar de incidenten hebben plaatsgevonden.”
Ik laat een paar voorbeelden uit de monitor volgen van wat scholieren in 2023 overkomen is. Bedenk daarbij ook wat dit met hun ouders doet. “Een Joods meisje van 10 jaar wordt toegeschreeuwd door twee jongens (klasgenoten): “Alle Joden moeten dood”. Een Joodse leerling in groep 6 krijgt van een medeleerling te horen dat die “heel erg blij is met wat er met Joden gebeurt”. In hetzelfde gesprek zegt de medeleerling ook dat hij bij hem graag “een mes in de mond zou willen steken”. Een Joods-Israelisch meisje wordt in Amsterdam door een medestudent verteld dat ze graag ziet dat “Joden worden doodgemaakt en worden onthoofd”. Een 8-jarig Joods jongetje wordt op school door medescholieren uitgescholden voor “kankerjood”. Een Joodse scholier wordt op een middelbare school begroet door klasgenoten met de Hitlergroet.”

Tot zover enkele van de vele voorbeelden uit het afgelopen jaar die op de monitor van het CIDI te vinden zijn. Het is werkelijk ontstellend. En bedenk dan dat wat het CIDI in de Monitor publiceert nog maar het topje van de ijsberg is. Het CIDI publiceert namelijk alleen die incidenten die op basis van strenge criteria door hen gescreend zijn. Alleen incidenten waarvan onomstotelijk vaststaat dat het om antisemitische incidenten gaat, worden in de monitor vermeld en in de statistieken meegenomen. Het CIDI laat weten dat het werkelijke aantal meldingen veel groter is dan het aantal geregistreerde incidenten die in de Monitor terecht komen. Het CIDI hanteert deze strikte criteria van screening omdat ze de door hen verzamelde gegevens gebruiken in hun contacten met de overheid, beleidsmakers en politici om te komen tot een landelijke effectieve bestrijding van antisemitisme. Dus er moet geen speld tussen te krijgen zijn. Daar komt ook nog bij dat veel Joden geen melding maken van antisemitisme omdat ze denken dat er toch niets mee gebeurt of omdat men het het liefst zo gauw mogelijk weer vergeet wat men overkomen is.

Uit het persbericht van het CIDI

In het persbericht bij de Monitor lees ik nog het volgende. “Het aantal meldingen van anti-Joodse discriminatie nam in 2023 explosief toe. (…) Vorig jaar werden 379 incidenten gemeld. Dat is een stijging van 245% ten opzichte van 2022 toen er 155 incidenten werden geregistreerd.
Vooral op scholen nam het antisemitisme schrikbarend toe. Een historisch dieptepunt in de meer dan 40 jaar dat de Joodse organisatie het rapport uitbrengt. (…) De grootste katalysator is de gruwelijke aanslag door Hamas op 7 oktober en de daarop volgende Gaza-oorlog. Joden en het jodendom werden geassocieerd met het politieke beleid in Israël, wat resulteerde in beledigingen, bedreigingen en zelfs fysieke aanvallen, zowel op straat als online. In oktober alleen al werd een stijging van ruim 800% waargenomen, vergeleken met de gemiddelde cijfers van oktober in de drie jaar ervoor.(…) De grootste stijging zat in het aantal schriftelijke uitingen, van 45 in 2022 naar 196 in 2023. Joodse instellingen, organisaties en individuen ontvingen veel haatmail, post en andere schriftelijke uitingen van antisemitisme. Via telefoon en whatsapp was het aantal meldingen vijf keer hoger dan in 2022. Joodse individuen ontvingen antisemitische berichten, met teksten zoals ‘val dood kankerjood’, ‘Ze zijn jullie vergeten te vergassen’ en complottheorieën. Ook personen die als zichtbaar Joods over straat gingen werden in toenemende mate antisemitisch bejegend.
Online antisemitisme is niet meegenomen in deze monitor, om dit goed in kaart te brengen is uitgebreid onderzoek nodig. Desondanks ontving CIDI talloze meldingen van online Jodenhaat en laten ook recente buitenlandse onderzoeken flinke stijgingen zien. CIDI benadrukt de gevaren van online antisemitisme voor jongeren. CIDI ziet een verband tussen deze stijgingen. Jongeren die herhaaldelijk worden blootgesteld aan antisemitische complottheorieën en andere vormen van haatdragende uitingen op sociale media brengen deze denkwijzen mee naar de offline wereld, wat een verklaring zou kunnen zijn voor de stijging in het aantal incidenten onder jongeren.“

Het CIDI doet geweldig belangrijk werk. Bezoek hun website en denk er eens over om donateur te worden. U bent al donateur van het CIDI met een gift van 50 euro per jaar. U ontvangt dan ook vier maal per jaar de Nieuwsbrief.

Copyright © Jules Isaac Stichting. Dit artikel mag gedownload en geprint worden voor persoonlijk gebruik. Er mag uit geciteerd worden met bronvermelding. De tekst mag niet elders worden gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de Jules Isaac Stichting.