Kerken, kom naar Holocaust Herdenking

Bjorn Lous
bestuurslid Jules Isaac Stichting

Elk jaar vindt in Amsterdam op de laatste zondag van januari de Nationale Holocaust Herdenking plaats, georganiseerd door het Nederlands Auschwitz Comité. Samen met Joodse Nederlanders staan velen dan stil bij het leed wat niet alleen de Joden, maar ook de Sinti en Roma, tijdens de Tweede Wereldoorlog is aangedaan. De Nederlandse regering legt een krans, net als tal van ambassadeurs. Daarnaast nemen Joodse organisaties, politieke partijen en maatschappelijke organisaties deel. Deelname aan de kranslegging door kerkgenootschappen was tot nu toe helaas mager. Dit is pijnlijk omdat het christendom eeuwenlang aanjager was van anti-Joodse sentimenten.
De Frans-Joodse historicus Jules Isaac heeft vanaf 1943 de laatste twintig jaar van zijn leven gewijd aan onderzoek hoe de vernietiging van de joden met zo’n gemak heeft kunnen plaatsvinden. Zijn conclusie was even duidelijk als pijnlijk: het christendom heeft eeuwenlang anti-Joodse denkbeelden voorzien van een theologisch fundament en er zo kerkelijk gezag aan verleend. Dit heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het ontstaan van een voedingsbodem voor de anti-Joodse politiek van de Nazi’s. Het werk van Jules Isaac resulteerde in 1965 tijdens het Tweede Vaticaans Concilie in de historische verklaring Nostra Aetate. Daarmee verwierp de Rooms Katholieke Kerk achttien eeuwen anti-Joodse theologie. Deze ommekeer werd gevolgd door tal van verklaringen waarin steeds meer kerken afstand namen van christelijk triomfalisme richting het jodendom.
Afgelopen jaar hebben we stilgestaan bij 500 jaar Reformatie. In dat kader is nogal wat te doen geweest over de antisemitische kanten van Luther. Positief was dat de scriba van de PKN tijdens de herdenkingsdienst openlijk sprak over het antisemitisme dat nog altijd niet geheel verdwenen is uit de Nederlandse kerken. Hij sprak ook over het gebrek aan respect voor Gods weg met Israël, waarvoor vergeving gevraagd werd. Laten we nu verder gaan. Wordt het na 73 jaar niet eens tijd om als kerken in ruime mate deel te nemen aan de jaarlijkse Nationale Holocaust Herdenking?
Hoe mooi zou het zijn als de Rooms-Katholieke Kerk, de PKN, maar ook andere kerkgenootschappen voortaan jaarlijks een krans zouden leggen tijdens de Nationale Holocaust Herdenking. Dat zou alleszins een passend blijk zijn van christelijke naastenliefde, iets wat Joden eeuwenlang pijnlijk gemist hebben.

Dit opiniestuk verscheen 19 december 2017 in Trouw
© copyright Jules Isaac Stichting Dit artikel mag gedownload en geprint worden voor persoonlijk gebruik. Er mag uit geciteerd worden met bronvermelding. De tekst mag niet elders worden gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de Jules Isaac Stichting.