Een uniek symposium in Wenen

‘Jezus- ook de Messias voor Israël? – De Messiaans Joodse beweging en Christendom in Dialoog’

Door: Jeroen Bol, voorzitter Jules Isaac Stichting

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van het verslag van het symposium dat Dr. Evert van de Poll schreef in oktober 2022.

Van 11 juli tot 13 juli 2022 vond aan de Universiteit van Wenen een symposium plaats dat in het licht van 2000 jaar kerkgeschiedenis en joods-christelijke relaties uniek genoemd kan worden. Noem het gerust een novum. Het onderwerp van het symposium was ‘Jezus- ook de Messias voor Israël? – De Messiaans Joodse beweging en Christendom in Dialoog’.
Wat maakt dat dit symposium in het licht van 2000 jaar kerkgeschiedenis met recht een novum genoemd kan worden? Een ‘novum’ omdat hier iets nieuws plaats vond waar nooit eerder plaats voor was. Nooit eerder in de lange geschiedenis van de kerk was het belang en de plaats van het messiaans jodendom onderwerp van een officieel symposium. Een symposium waar zowel de kerk als een gerespecteerde universiteit nauw bij betrokken waren en openlijk hun naam aan verbonden. Een reeks van gerenommeerde rooms-katholieke en protestante hoogleraren en theologen uit Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Oekraïne, Israël en Nederland werkten aan het symposium mee. Ze vertegenwoordigden een rijk scala aan geloofstradities katholiek, orthodox, luthers, gereformeerd, evangelisch, charismatisch. En ook vijf Jezus als Messias belijdende joodse theologen. Mark Kinzer was een van hen. Met name hun aanwezigheid en bijdragen maakten dit symposium tot een unicum.
Messiaanse joden, in Nederland vaak ‘Messias belijdende joden’ genoemd, zijn joden die belijden dat Jezus de Messias is, maar zonder dat ze hun Joodse identiteit prijsgeven. Ze zien hun jood zijn niet in strijd met hun geloof in Jezus. In die zin staan ze heel dicht bij de discipelen over wie we lezen in de eerste hoofdstukken van het boek Handelingen. Ook dat waren joden die geloofden dat Jezus de beloofde Messias is en gewoon jood bleven met alles dat daar bij hoort. Messiaanse joden noemen zichzelf meestal geen christen. Die titel achten ze voorbehouden aan gelovigen uit de volken zoals wij die tot geloof in Jezus zijn gekomen. Messiaanse joden zien zichzelf in de eerste plaats als deel uitmakend van het Joodse volk, en daarnaast ook van de kerk wereldwijd, het Lichaam van de Messias. Het aantal messiaanse joden is sinds eind vorige eeuw wereldwijd sterk toegenomen. Tragisch genoeg was in de kerk achttien eeuwen lang geen plaats voor joden die Jezus als Messias belijden met vasthouden van hun Joodse identiteit. Ze mochten er domweg niet zijn. Het symposium in Wenen brak openlijk met deze politiek. Voor het eerst in de geschiedenis vond nu een publieke gedachtewisseling plaats waarin de vraag centraal stond wat de terugkeer van het messiaans jodendom in onze dagen de kerk te zeggen heeft. En wat de implicaties hiervan zijn voor de christelijke theologie. En dit in de aanwezigheid van vijf messiaans joodse theologen die ieder zelf ook lezingen verzorgden. Er was sprake van volstrekte gelijkwaardigheid en wederzijdse erkenning tussen de christelijke en de messiaans joodse theologen. Nogmaals, een unicum in 2000 jaar kerkgeschiedenis. Lees meer


Terug van 1800 jaar weggeweest Messiaans-jodendom, hoe nu verder?

Door Jeroen Bol

Naar aanleiding van ‘At the foot of the mountain; Two views om Torah and the Spirit’, Joshua M. Lessard & Jennifer M. Rosner. Foreword by David Rudolph. 121 pagina’s.

Resource Publications, Imprint of Wipf & Stock Publishers, Eugene, Oregon, 2021

Een van de meest fascinerende ontwikkelingen van de afgelopen zestig jaar mag toch wel het ontstaan van de messiaans-joodse beweging genoemd worden. De beweging heeft haar wortels in de Verenigde Staten en staat bekend als ‘Messianic Judaism’. Messiaanse joden belijden Jezus als de Joodse Messias en hechten groot en blijvend belang aan hun Joodse identiteit. Ze zien hun geloof in Jezus niet als strijdig met het houden van de Thora. Jezus wordt door hen vaak beleden met zijn Hebreeuwse naam ‘Yeshua’. Intussen treft men in allerlei landen gemeenschappen van messiaanse joden aan, met name in Israël.

Lees meer


Mark Kinzer en wat de vervangingstheologie gaat vervangen

Israël en de Kerk besteedt regelmatig aandacht aan de vervangingsleer. Die aandacht blijft nodig, want dit eeuwenoude denken is echt nog geen verleden tijd. Het manifesteert zich tegenwoordig meestal in meer verhulde vorm, ongemerkt meesprekend in tal van exegeses. Zeker, het vervangingsdenken heeft terrein verloren en het is niet langer onweersproken. Maar de invloed ervan is nog moeiteloos te bespeuren in veel preken en publicaties. Gelukkig hebben sinds de Shoah en de stichting van de staat Israël een fors aantal Protestante en Rooms Katholieke theologen hun beste krachten gewijd aan het overwinnen van dit denken, ook in ons land. Die inspanningen zijn niet tevergeefs geweest, er is de afgelopen vijftig jaar veel vooruitgang geboekt. Langzamerhand beginnen hier en daar de contouren zichtbaar te worden van een theologie en manier van Bijbel lezen die het Evangelie weet te brengen zonder dat men zich bedient van eeuwenoude ingesleten anti-Joodse stereotypen. In de meer academische Engelstalige theologie hanteert men in dit verband sinds enige tijd wel de term ‘post-supersessionist theology’ . ‘Supersessionism’ is in het Engelse jargon een synoniem voor de meer bekende term ‘replacement theology’, vervangingstheologie. De term ‘post-supersessionism’ wordt binnen de theologie nog niet zo heel lang gebruikt, de term ‘non-supersessionist’ is al langer gangbaar. Deze laatste term staat voor een theologische positie die ‘supersessionism’, het vervangingsdenken, afwijst.

Lees meer


Uit het interview met Mark Kinzer

In het oktober nummer van maandblad De Oogst, uitgave van Heil des Volks verschijnt een uitgebreid interview met Mark Kinzer. Een gedeelte van het interview waarin ook de themadag op negen november aan de orde komt, vindt u hieronder.

Indien u geen abonnement hebt op De Oogst kunt u op de website van Tot Heil des Volks, www.totheildesvolks.nl een proefabonnement nemen op De Oogst. U ontvangt het altijd zeer lezenswaardige maandblad dan drie maanden gratis. Daarna staat het u vrij om te beslissen of u abonnee blijft of niet.

Door Jeroen Bol

Het onderwerp van de themadag op negen november luidt ‘Israël in het hart van de Kerk’. Veel van wat u de afgelopen jaren hebt geschreven raakt aan dit thema. Wat bedoelt u te zeggen met deze uitspraak?

Israël in het hart van de Kerk’ en waarom is het zo wezenlijk voor u?

Lees meer


Messiaans Jodendom

Messiaans Jodendom staat voor die groep Joden wereldwijd die belijden dat Jezus de Messias is en die tegelijk als Joden de Thora blijven onderhouden. In de Engelstalige wereld staan ze bekend als ‘Messianic Jews’. Zij hebben hun eigen Messiaans Joodse gemeentes waarin ze zowel gestalte zoeken te geven aan hun Jood zijn als aan hun geloof in Jezus als de Messias van Israël. Deze nog tamelijk jonge beweging is met name doorgebroken sinds eind jaren zestig van de vorige eeuw in de Verenigde Staten, maar ze heeft haar wortels deels al in de 19e eeuw. Veel jonge Amerikaanse Joden kwamen in die roerige jaren zestig radicaal tot geloof in Jezus als de Joodse Messias. Het had trekken van een nieuwe opwekkingsbeweging. Als Joden voelden deze jonge bekeerlingen zich meestal niet thuis in de gevestigde kerken en begonnen ze Joodse Messiaanse gemeentes op te zetten. De groep Messiaanse Joden wereldwijd is nog niet heel erg groot maar ze groeit wel gestaag, met name in Israël en in de Verenigde Staten, maar ook elders. Daniel Juster, David Stern en Mark Kinzer behoren tot de bekende leiders binnen de beweging. Messiaanse Joden staan in zekere zin heel dicht bij het allereerste begin van de kerk zoals beschreven in het boek Handelingen. In dat allereerste begin bestond de gemeenschap die geloofde dat Jezus de Messias van Israël is nagenoeg geheel uit Joden die de Thora onderhielden.Als ergens de Joodse wortels van de kerk duidelijk worden dan is het wel in de groep van Messiaanse Joden, die deel uit maken van de veel bredere beweging van Messias belijdende Joden. Zoals gezegd komen Messiaanse Joden samen in hun eigen Messiaans Joodse gemeenten. Maar er zijn ook veel Messias belijdende Joden die ervoor kiezen om deel uit te blijven maken van diverse kerkgenootschappen en ook van synagoges. Met name sinds 1967 is het aantal Messias belijdende Joden aanzienlijk in aantal toegenomen. De laatste tien jaar laten ook steeds meer hoogopgeleide Messiaanse theologen van zich horen. Er valt uiteraard veel meer te zeggen over Messiaanse Joden, hun theologie en hun groeiende betekenis voor de kerk van nu. Wie meer wil weten over deze belangrijke en boeiende beweging is het in 2010 verschenen boek ‘Joodse volgelingen van Jezus’ door Kees Jan Rodenburg een aanrader. Dit boek biedt op overzichtelijke wijze een schat aan informatie. Wie zich aanmeldt als donateur van de Jules Isaac Stichting ontvangt dit boek als welkomstcadeau. Voor nadere informatie over donateurschap kunt u op onze pagina ‘Word donateur’ terecht.

Lees meer


Wie is Mark Kinzer?

Mark S. Kinzer is een van de meest invloedrijke Messias belijdende Joodse theologen van dit moment. In 1971 kwam hij tot geloof in Jezus, of zoal hij als Jood zegt: in Yeshua. Hij was toen negentien jaar. Van meet af aan wist hij dat zijn nieuw gevonden geloof binnen de context van het Jodendom uitgeleefd zou gaan worden. Anders gezegd, van begin af aan stond het voor Kinzer vast dat geloof in Jezus geen breuk met zijn Jood zijn en met het Jodendom betekende. Zijn nieuwe geloof in Jezus bleek het begin van een fascinerende ontdekkingstocht waaraan hij de rest van zijn leven is gaan wijden: hoe tegelijk voluit Jood te zijn én voluit gelovige in Jezus als de Messias van Israël en de Zoon van God. En hoe tegelijk voluit deel uit te maken van de ecclesia, de gemeente van Christus én van het Joodse volk. De klassieke opvatting zowel van christelijke als van Joodse zijde is dat dat niet tegelijk kan. Kinzer is tot een heel andere conclusie gekomen: het kan wél, en hij heeft er een nieuwe term voor bedacht: ‘bilaterale ecclesiologie’. Bilaterale ecclesiologie staat voor een opvatting over het wezen van de Kerk die als geen ander de diepe verbondenheid van Jezus, Israël en de Kerk recht doet en toelicht. In dit ‘model’ functioneert Messiaans Jodendom als een brug tussen enerzijds het volk Israël en de kerk uit de volken anderzijds. Het Messiaans Jodendom heeft de mogelijkheid om deze unieke brugfunctie te (gaan) vervullen omdat ze tegelijk deel uitmaakt van het volk Israël en van de Kerk. Op dit moment is dit echt nog toekomstmuziek. Menselijk gesproken zijn we daar nog lang niet. Maar Kinzer is er diep van overtuigd dat God dit zelf mogelijk zal gaan maken en realiseren: het helen van de breuk tussen kerk en jodendom. En daarvoor ziet Kinzer een unieke en profetische rol weggelegd voor wat hij noemt ‘Messianic Judaism’. In zijn boek uit 2005, ‘Postmissionary Messianic Judaism’ legt Kinzer zijn exegetische en theologische kaarten hiervoor op tafel. Het is mijns inziens een van de belangrijkste boeken over de relatie Kerk-Israël die de afgelopen tien jaar zijn verschenen. Kinzers voorstellen verdienen de volle aandacht van iedere serieuze theoloog.

Lees meer